De Facebook revolutie in Irak

Facebook speelde een grote rol in de 'revoluties' in Tunesie en Egypte. Maar het is ook een nieuwe bron voor media. Dat bleek tijdens een discussie over ' Media and Arab Revolutions' in Doha.

,,We hadden al een speciale afdeling gecreeerd die zich bezig hield met sociale media, en hoe wij daar profijt van konden hebben'', vertelde hoofdredacteur Mustafa Souag van Al Jazeera Channel. Daardoor kon Al Jazeera meteen reageren toen de 'revoluties' in Tunesie en daarna Egypte losbarsten. De contacten waren gelegd, de bronnen waren gechecked. ,,En gelukkig had president Ben Ali in Tunesie Facebook wel toegelaten, zodat het gebruik ervan al bekend was.''

Toch was het niet Facebook alleen dat voor de verandering zorgde, bleek ook op de bijeenkomst in Doha die ter ere van Persvrijheidsdag werd gehouden. Want internet heeft in Tunesie en Egypte hooguit een twintig procent dekking, in Syrie, Jemen en Libie nog veel minder. Het is de combinatie geweest: oproepen via sms en Facebook, en de berichtgeving erover op zenders als Al Jazeera.

Blijft de vraag waarom de demonstraties in Irak zo slecht zijn opgepikt. Want aan Facebook en sms ligt dat niet - ik heb sterk de indruk dat het gebruik van Facebook daar sinds half februari enorm is toegenomen, als ik dat alleen al aflees van het aantal vragen van potentiele vrienden die ik uit Irak krijg. Jongeren hebben het medium ontdekt, en gebruiken het gretig voor de foto's van alle gebeurtenissen uit hun dagelijks leven - en voor die van de demonstraties.

In Sulaymaniya is de rust teruggekeerd sinds het leger het Saray Plein bezette en elke vorm van protest onmogelijk maakte. Alleen een korte betoging tegen het harde optreden in buurland Syrie werd toegelaten. De politiek is aan zet. Komen er vervroegde verkiezingen, komt er een regering van technocraten, gaat het banenplan voor jongeren er komen, komen er maatregelen tegen de corruptie? Wat gaat er uitgevoerd worden van de beloften?

En een vraag die je niet hoort, maar die de komende tijd wel beantwoord moet worden: wat gebeurt er met het gelegenheidshuwelijk van seculiere en religieuze krachten? Houdt dat stand, of zal de politiek erin slagen dat uiteen te spelen? Spannende vragen, maar daarover gaat het op Facebook nauwelijks meer.

Wat de Koerdische lente heeft opgeleverd, is vooral een verharding van standpunten. Na zo'n 200 incidenten (bedreigingen, afnemen camera's, geweld, schoten, arrestaties) waarbij journalisten het slachtoffer werden, zien de grote partijen alle onafhankelijke journalisten als oppositie. En omgekeerd weigeren onafhankelijke journalisten die ik ken vanwege de brugfunctie die ze vervulden, opeens zelfs nog te praten met de 'tegenpartij'.

Op een conferentie over 'Safety for journalists is safety for all' waar het IMCK hoofdrolspelers uit de politiek, pers en politie had uitgenodigd, bleven sommigen uit Sulaymaniya weg omdat het in Erbil plaatsvond - op vijandelijke grond, vonden ze. 'En ze moeten niet de indruk krijgen daar dat er niets aan de hand is.'

Ja, Facebook heeft een hoop nieuwe gebruikers gekregen in Irak. Maar of de protesten verder veel hebben opgeleverd, ondanks de doden en gewonden..?