photo: Eddy van Wessel

Translate

Wednesday, September 22, 2010

Politiek en pers

,,Sardasht had geen banden met ons, en we hebben niets te maken met zijn moord'', heeft de radicale moslimgroep Ansar al-Islam deze week laten weten. Ze reageerde op de speciale onderzoekscommissie naar de achtergronden van de moord op Sardasht Osman, de jonge student/journalist die eerder dit jaar in Erbil was ontvoerd en daarna vermoord terug was gevonden in Mosoel. De commissie meldde de aanhouding van een lid van Ansar, dat bekend had Sardasht te hebben vermoord.

De moord op Sardasht houdt de gemoederen in Iraaks Koerdistan al maanden bezig. Beschuldigende vingers wijzen naar de veiligheidsdienst van de KDP, omdat Sardasht op het internet een stuk had geschreven over de familie van KDP-voorman Massoed Barzani. Er is massaal gedemonstreerd tegen deze aantasting van de persvrijheid.


Na de protesten is een onderzoekscommissie geïnstalleerd, waarvan de leden niet bekend zijn gemaakt. Die is nu met de beschuldiging gekomen dat Sardasht is vermoord vanwege zijn relatie met Ansar al Islam. Onzin, zegt de radicale groep met banden met Al-Qaida: ,,We hebben de plicht het bloed te vergieten van vijanden van God zoals de Amerikaanse troepen en hun agenten in KDP en PUK. God zal ons daarvoor bedanken. Maar we hebben Sardasht niet vermoord. Als we iemand vermoorden eisen we daar trots de verantwoordelijkheid voor op.''

Vreemd genoeg illustreert deze uitdagende bekendmaking de stemming in Koerdistan. De conclusie van de commissie is soms lacherig, maar meestal verontwaardigd en nog vaker boos van de hand gewezen. Sardashts broer, die in Erbil bij de veiligheidspolitie werkte, heeft ontslag genomen vanwege de belediging die de familie is aangedaan: de commissie impliceert immers dat Sardasht een terrorist was.

,,De commissie had beter met een conclusie kunnen komen dat er sprake was van eerwraak, als ze dan toch de zaak wil afdekken. Want Sardasht stond wel bekend als een womanizer, dus dat had misschien nog iemand willen geloven'', hoor ik om me heen.

De PUK, de coalitiepartij van de KDP in de huidige Koerdische regering, voelt zich uiterst ongemakkelijk onder de bekendmaking. ,,Het is slecht voor het imago van Kurdistan in het buitenland'', zei een bevriende PUKker tegen me. ,,Dit hoort niet te gebeuren in een democratie in ontwikkeling!''

Die gevoelens zijn er ook met betrekking tot het offensief dat de KDP heeft ingezet tegen de media, met een aantal rechtszaken waarin boetes worden geëist die als ze worden toegewezen, het einde kunnen betekenen van de paar onafhankelijke kranten in Koerdistan. De meeste zaken houden verband met de beschuldiging dat de Paristin, de geheime dienst van de KDP, achter de moord op Sardasht zit en dat Massoed Barzani er de opdracht voor heeft gegeven. Doelwit van de juridische acties zijn Lvin, Hawlati, Awene, Rega en Roshnama. De laatste, de krant van de nieuwe oppositiepartij Gorran, heeft zich de woede van de KDP op de hals gehaald door uitgebreid te berichten over de smokkel van olie vanuit Koerdistan naar Iran.

Cover van Lvin over de moord

De media in Koerdistan zijn lang niet feilloos, en checken hun berichten niet altijd even goed. Er zijn publicaties die zeker de journalistieke schoonheidsprijs niet verdienen, en journalisten gedragen zich lang niet altijd volgens de regels uit de gedragscodes. Maar de actie van de KDP herinnert menigeen aan het verleden toen de pers in Irak geheel gemuilkorfd was. Berichten dat er binnen de KDP wordt gewerkt aan het aanscherpen van de perswet, versterken die gevoelens.

De gebeurtenissen lijken PUK en Gorran nader tot elkaar te brengen. De leiders Jalal Talabani en Nawchirwan Mustafa hebben onlangs uitgebreid met elkaar gesproken. En verzoenende taal gesproken, die op lokaal niveau in Sulaymaniya veel gehoor vindt nu er een gemeenschappelijke vijand is. Het anti-mediabeleid van de KDP heeft als bijkomend en vast ongewenst gevolg dat er nieuwe politieke tegenstellingen ontstaan, met de moderniteit van de staat Koerdistan als inzet.

Monday, September 13, 2010

Hoera, de Ramadan is voorbij

door Jantine van Herwijnen

,,Snel, snel, we moeten nu gaan. Voor de gasten komen,”roept mijn collega terwijl ze nog even snel de bakken gevuld met eten voor familieleden in een plastic tas stopt. Het is Eid, het feest dat de Ramadan afsluit. Vier dagen lang staat voor de Irakezen alles in het teken van familie, buren en vrienden en van eten.

Na dertig dagen vasten, wat voor moslims betekent dat er tussen zonsopgang en zonsondergang niet gegeten en gedronken wordt, komen gedurende Eid in alle Koerdische huishoudens de traditionele Koerdische gerechten op tafel. Gastvrijheid is het sleutelwoord van de Koerden tijdens de feestdagen. De hele dag komen vrienden en familie op bezoek. De traditie schrijft voor dat je daarna ook bij hen langs gaat.

Die bezoeken zijn doorgaans allemaal ongeveer hetzelfde. Je komt een kleurijke gastenkamer binnen, waar vervolgens thee en zoetigheden geserveerd worden. Bij buren en verre familie blijf je een kwartiertje, naaste familieleden verwachten dat je blijft eten.



Eid is een drukke tijd voor de vrouwen, die tussen het koken en opruimen door ook nog moeten proberen zoveel mogelijk aandacht aan de gasten te schenken. Mijn collega neemt mij in vertrouwen: ,,De hele dag door mensen over de vloer, je wordt er doodmoe van. “ En begripvol gaan we snel met haar mee naar buiten om de gasten voor te zijn die zich via een niet beantwoord telefoontje hebben aangekondigd.

De eerste dag van Eid is het stil op straat. De meeste winkels zijn gesloten hoewel de drankwinkels hun deuren wijd hebben opengegooid. Er mag weer alcohol gedronken worden in Sulaymaniya. Tijdens de Ramadan gold er in de meest progressieve stad van Irak een verbod op de verkoop van drank.

De andere drie feestdagen komt de stad, na een maand van stilte, weer tot leven. Restaurants zitten weer vol, de vrouwen hebben hun sierlijke, traditionele jurken aangetrokken. Vanwege de grote toestroom van toeristen uit het zuiden van Irak worden alle restaurant- en hoteleigenaren via de TV verzocht gedurende Eid hun zaak weer te openen. Veel toeristen zijn naar Sulaymaniya gekomen omdat is aangekondigd dat het de koelste plek van het land is. Het kwik zou ‘s nachts tot 13 graden kunnen dalen. Zeer aantrekkelijk voor de zuiderlingen, die nog steeds te maken hebben met temperaturen van boven de 45 graden in combinatie met tekort aan elektriciteit.

De straten zijn vol auto’s en lachende mensen, toeristen en Slimani's. Overal hoor je Eid Mubarak en Jazhnt Perozbet, de felicitatie met het einde van Ramadan. Iedereen is blij dat het is afgelopen en dat de vrije, gezellige sfeer waar Sulaymaniya zo om bekent staat, weer terug is.

Jantine van Herwijnen is operations manager bij het IMCK

Thursday, September 2, 2010

Drooglegging tijdens ramadan


Sulaymaniya is drooggelegd deze ramadan. Een vreemd verschijnsel in de stad die bekend staat als de meeste open en meeste rebelse van Iraaks Koerdistan. Maar er is vrijwel geen restaurant te vinden dat alcohol schenkt (en ik heb gezocht) en de drankwinkels zijn dicht.

Het is raar in een stad waar mannen samen de bergen intrekken of langs de weg gaan zitten met een fles en een gesprek, en waar ze elkaar in de tuinen van clubs en restaurants ontmoeten om de koelte van de avond te vieren met een glas en een hapje. Want drinken is hier iets voor mannen - en die houden van sterke drank in grote hoeveelheden. Wat zouden ze doen, vraag ik me af, na de iftar thuis? TV kijken, zal het antwoord zijn, want die heeft speciaal voor deze saaie avonden veel soaps gemaakt en ingekocht.

Verbazend is de tegenstelling met het meer conservatieve Erbil. In de christelijke voorstad Ainkawa zijn de vele drankwinkels gewoon open, en serveren de restaurants arak, whisky, bier en wijn alsof het geen ramadan is.

,,Het is pure politiek'', zegt een goede vriend van me. Hij herinnert me eraan hoe vorig jaar halverwege de ramadan opeens alle drank uit Sulaymaniya verdween. ,,Dat gebeurde toen de nieuwe oppositie, Gorran, de islamitische partijen steunde in hun klacht over drank tijdens de ramadan.''


Waardoor de PUK, de tweede grootste partij in Koerdistan die in Sulaymaniya nog net een kleine meerderheid heeft, dit jaar niet anders kon dan het ingezette beleid voortzetten, wilde ze niet onislamitisch lijken.
Gorran heeft spijt van dat besluit van vorig jaar, dat vooral bedoeld was om de PUK een hak te zetten. Na de verkiezingsoverwinning (in een klap 25 zetels) was de partij tegen alles wat de PUK deed, inmiddels is ze bijgedraaid en overweegt ze per onderwerp of het wellicht toch zinnig is om het te steunen.

Voor de hoge omes in de PUK heeft de drooglegging vermoedelijk niet heel veel gevolgen; die kunnen nog wel terecht in het restaurant van het duurste hotel in de stad, het Palace. Maar elders krijg je als gast te horen dat 'de veiligheidspolitie controleert of er geen drank wordt geschonken'.

De drooglegging heeft grote gevolgen voor de horeca. Gisteravond hadden mijn dinerpartner en ik bijna een hele restauranttuin voor ons alleen. En de restaurants die wel wat gasten trekken, moeten behoorlijk aan inkomsten inboeten nu die alleen nog water en cola drinken. In Nederland zou dit een groot onderwerp zijn in de media. Hier hoor je er niemand over. De pers schrijft er niet over, en niemand protesteert (behalve wij buitenlanders en onze Koerdische vrienden), ook de horeca niet.

Mijn vrienden in Sulaymaniya en ik hebben al een plannetje gemaakt voor de ramadan van volgend jaar. Dan verklaren we gewoon een stukje van de stad tot christelijke enclave. De Slimani's zullen het zich toch niet laten gebeuren dat Erbil ergens beter in is dan zij..?