Donderdag is er opnieuw een vliegtuig vol uitgeprocedeerde asielzoekers uit Nederland naar de Iraakse hoofdstad Bagdad gevlogen. Ruim een maand na het vorige, waar bar weinig reacties op zijn gekomen. Hooguit op de manier waarop mensen in Nederland zomaar van hun bed waren gelicht, hoe ze in de boeien waren geslagen, hoe kinderen werden behandeld.
Ik hoorde die verhalen toen ik begin deze maand (onder meer) drie van de teruggekeerde gezinnen in Bagdad sprak. Maar dat was niet wat me tot tranen roerde. Dat was het besef hoeveel leed hen is aangedaan.
Shiitische uitingen nabij Bagdad
Op de vlucht voor de wraak jegens oud-leden van de Baathpartij die in het sjiitische Bagdad aan de orde van de dag is, hadden ze alle schepen achter zich verbrand. Huizen en huisraad waren verkocht om de tocht naar Nederland mogelijk te maken. En nu zijn ze onverrichterzake terug.
In Bagdad is er nog altijd geen veiligheid. De wrekers van toen zijn nog steeds actief. De teruggestuurde gezinnen trekken van huis naar huis, van familielid naar familielid, bang voor het moment dat ze ontdekt worden. ,,Ze zitten nog steeds achter me aan, ze bespioneren me of ik nog voor de Amerikanen werk'', zei een de teruggekeerde asielzoekers die ik sprak, die niet in het vliegtuig zat maar een paar maanden eerder onder druk was gezet terug te gaan.
,,Een van mijn broers wil zijn huis verkopen, zodat ik opnieuw naar Europa kan vertrekken. 'Je bedreigt mij en mijn familie ook met je aanwezigheid', zei hij.''
De man was 12 kilo afgevallen sinds hij terug was, van de stress en de angst, en zag er jaren ouder uit dan de 41 die hij telde. Maar volgens de IND is het veilig voor hem in Bagdad. Hij weet zeker dat hij opnieuw zal vertrekken, net als de meeste anderen. Ze hebben geen keus, menen ze, het gevaar is te groot.
De verhalen verschilden, maar wat me trof was dat maar een vrouw zich boos maakte op de behandeling door Nederland. ,,Jullie vernietigen onze levens'', beschuldigde ze me. Anderen hunkerden vooral terug naar het verloren paradijs, waar het veilig was, waar vriendelijke mensen waren, kinderen graag naar school gingen.
Ik word regelmatig gebeld door de dochter van een van de gezinnen. Een 13-jarige die in drie jaar in Nederland vrijwel vlekkeloos Nederlands heeft leren spreken. Die tolkte voor haar ouders, en anderen in het AZC. En daarom graag tolk zou willen worden. Maar het slechte onderwijs in Bagdad zal haar weinig kansen bieden. Het allereerste probleem is al dat ze drie klassen onder haar niveau zal worden gezet, als haar vader de 75 euro niet vindt die de ambtenaar aan steekpenningen eist.
Donderdag is opnieuw een vliegtuig uit Nederland vertrokken, vol mensen die hadden gehoopt dat ze daar een nieuw leven mochten opbouwen. Die weg wilden uit de stad van religieuze tegenstellingen, moorden, bommen. Die daar voor hun levens vreesden. Net als de christenen die uit Irak vertrokken, en wél toegelaten werden in het Westen. ,,Ze willen ons moslims niet'', zei een van de vrouwen dan ook tegen me.
Is het dat? Of wordt er gedacht dat christenen meer slachtoffer zijn in Irak dan anderen? Omdat er in een Europa een propagandacampagne aan de gang is, waarin ieder christelijk slachtoffer breed wordt uitgemeten, en de andere genegeerd worden? Waarop baseert de Nederlandse staat de beslissing dat Bagdad veilig is - als het zijn eigen burgers afraadt er te zijn?
Moedeloos wordt mijn collega ervan. Ik word vooral boos over zoveel onredelijkheid en oneerlijkheid. En zoveel onwil om de werkelijkheid te zien. Over zoveel meten met twee maten. Hadden we in Nederland niet een rechtsstaat? Hoe kunnen we volhouden tegenover landen als Irak dat wij de kennis hebben, dat ze van ons kunnen leren, dat ze naar onze adviezen moeten luisteren - als wat we laten zien daarmee zo compleet in tegenspraak is?