Koerdistan kijkt naar Egypte

Een beetje jaloers waren ze, de Irakezen, toen de Tunesiërs in een paar dagen deden wat zij in jaren niet voor elkaar kregen: hun dictator de laan uitsturen. Maar Tunesië is ver weg. Nu Egypte hetzelfde poogt, begint het ook in Irak te kriebelen.

Veel Irakezen vinden dat de Amerikanen er een zooitje van hebben gemaakt, nadat ze in 2003 Saddams regiem verdreven. Nog steeds is er geweld, velen zijn gevlucht, aan wederopbouw wordt nauwelijks gewerkt, de armoede is groot, elektriciteit is er veel te weinig - om maar een paar van de problemen te noemen. Het is niet ongebruikelijk om te horen dat het onder Saddam, hoezeer de spreker hem ook haatte, toch echt beter was.


Een uitzondering vormt Iraaks Koerdistan, dat blij was met de Amerikaanse hulp, waardoor de de facto autonomie die de Koerden sinds 1991 hadden, werd veiliggesteld in de Iraakse grondwet. Door het voortdurende geweld in Bagdad en omgeving is het Koerdische noorden het nieuwe economische hart van Irak geworden, en de Koerdische hoofdstad Erbil in feite de financiele hoofdstad. Bijna alle handel en financiele transacties gaan via Koerdistan, en ook politiek kan niemand om de Koerden heen.

De protesten in Tunesië en Egypte draaien om werkloosheid, corruptie, gebrek aan politieke invloed, en het ontbreken van een toekomstperspectief voor de jeugd. Veel van de factoren gelden ook in Irak, maar het land is nog te druk met het likken van de wonden van het geweld, en is te opgedeeld geraakt in etnische en religieuze groepen, waardoor massale protesten onwaarschijnlijk lijken.

Egypte krijgt veel aandacht in de Iraakse media, want het is een land waarmee lang banden bestaan: via het pan-Arabisme en het socialisme bijvoorbeeld, maar ook via de film en de muziek. De problemen met de plunderaars en de illegale checkpoints bemand dooor rovers herkent iedereen hier.

Maar in Koerdistan, waar de economische ontwikkeling groot is, net als de onvrede onder een deel van de bevolking dat vindt daar onvoldoende van te profiteren, wordt Egypte ook gebruikt om mensen te mobiliseren. Want nog steeds is er geen honderd procent elektriciteit (wat deels toch ook komt doordat mensen niet zuinig zijn met stroom), mensen ergeren zich aan de corruptie, de verrijking van ambtenaren en het nepotisme, en aan pogingen van een deel van de politiek om democratische rechten in te perken.

Niet alleen worden kritische journalisten vervolgd (en hebben twee journalisten zelfs een uitreisverbod) maar nu dreigen ook religieuze sprekers de uitlaatklep van de vrijdagspreek kwijt te raken. Na enkele zeer omstreden uitlatingen van enkele imams tijdens die preek bespreekt het parlement de mogelijkheid om iedere vrijdag nog maar drie preken toe te staan in heel Koerdistan. Onvrede is er ook over de wet die demonstraties verbiedt waarvoor de overheid geen goedkeuring heeft gegeven.

Demonstratie in Sulaymaniya in 2010

En hoewel het in Koerdistan redelijk goed gaat, grijpt juist hier de oppositiebeweging Gorran (kwart van de zetels) het voorbeeld van Egypte aan om het Koerdische parlement en de Koerdische president op te roepen op te stappen, en te vragen om nieuwe verkiezingen. ,,Iedereen probeert dictatoriale regimes ten val te brengen in geisoleerde staten waar massa's die vrijheid en recht eisen oproepen tot verandering''.

In antwoord daarop heeft de Koerdische president Barzani erop gewezen dat verandering via verkiezingen moet komen. Hij waarschuwde een ieder tegen ,,het ondermijnen van hetgeen de martelaren bereikt hebben''. Zijn oproep krijgt brede steun van politici uit de regeringscoalitie van PUK en KDP. ,,Gorran, hou op, je kunt Koerdistan niet vergelijken met Egypte'', zeggen die.

De Koerdische veiligheidspolitie was wel in staat van paraatheid gebracht voor de demonstratie die Gorran voor maandag had aangekondigd, tegen het falend energiebeleid. Die betoging werd zondag na kritiek van diverse zijden voor onbepaalde tijd uitgesteld, maar de situatie is gespannen. En zo heeft de onrust die de Arabische wereld in z'n greep heeft, ook gevolgen voor het doorgaans rustige Iraaks Koerdistan.

Sexuel moral in Kurdistan (2)

The tight sexual moral in Kurdistan is damaging for the society. A hidden society is prospering next to the open one, and is undermining the very heart of the society that marriage is said to be. This is part 2 of an article I wrote for the Kurdish magazine Wata.

As important as the (double) morals, is the way boys and girls are brought up to consider each other. ‘Boys only want sex’, girls are told by their mothers, ‘so make sure they marry you before anything happens, otherwise they will drop you and you will be spoiled.’ It has become a self fulfilling prophesy. If the only way to meet is in secret, this can easily lead to sex because most young are sexually frustrated.

Therefore young couples should be allowed to meet without a listening and watching chaperone. They should be able to openly spend time together, to get to know each other. They need time to see if their characters and interests match, if they will get on well enough to share life, if they will be able to weather problems together. And they should be allowed to make mistakes, to break up again and meet someone else without the society gossiping and talking badly about them.



A big problem is that because the sexes are living such separated lives, when the time comes for marriage they are badly equipped to understand each other. Mothers have taught their daughters to stay away from men, not to be nice to them, and most certainly not to laugh to them. In some regions of Kurdistan this advice has bad results after marriage. I know of a married man, who has hardly seen his wife smile. ‘I can hear her laugh when I am outside the house, but as soon as I am in, she puts on her angry face’, he says.

Girls have no idea what to expect after marriage. One of them requested from the guy her family suggested as her future husband, that he did not drink or smoke, prayed five times a day – and at the same time would not mind her wearing tight clothes. Men have never learned to confide in women. So after marriage, they still go out with their male friends, sipping tea in the chaikhana, drinking beer or whisky in the mountains or the men sections of restaurants, and talking about their problems, gossiping about the world around them. Women stay home and meet women friends or look after the children. Even restaurants separate them from the men in the special family sections. What do couples share, apart from the bed, the children and some of the meals?

Men are told to only marry girls who do not show any interest in having sex before marriage – because if they have, the question arises how many others they had before them. This results often in a bad love life. Men do not want to ask their wives for those sexual activities they find exiting, because they are made to believe she is too holy for it. It is another reason for escapades outside marriage: girlfriends can indulge in their fantasies because they have no holy image to lose. And yet because of that, men hesitate to marry the girls that make them sexually happy: that can never be a good mother for their children…

Most people think the tight morals derive from the Koran, but in reality it is mainly the culture that is responsible. If people would stop gossiping, and would leave other live their lives as they want, a lot would be easier. When people gossip that your daughter has been seen with a boy, you have to take action to protect her image, and if that is already damaged, you have to protect the name of the family. This has little to do with Islam, and much more with a society that has made gossiping into a real art.


‘I bet you there are more divorce cases in your country than here’, someone said the other day. He thought that because in the West couples live together before marriage, the chance of them breaking up is bigger. Well, most couples I know first gave it a try by living together, some for a year, some for years. Buying a house or getting children then is the reason to get married. I have seen many of these marriages last, because couples know what they do when they tie the knot. Of course, some of the people who live together break up. But this often happens before they have children, so the damage is smaller than if they had married and started a family immediately.

Somehow nobody talks about the result for children of living with parents who fight, or in the best case scenario hardly talk together anymore. Children should learn about love in their youth, by looking at the way their parents function together. If they do not, it will be much harder to keep a happy relationship going later in life. Happy couples bring stability into the lives of their children, which is the base for becoming a stable person.

The result of the tight morals in Kurdistan is not what it should be: happy, responsible families. The result is frustration, relations outside marriage, bad marriages and children that are brought up while their parents quarrel and fight. The frustration even shows on the streets. There are not very many places where girls get stared at so much as the streets in Kurdistan. A few years ago a Kurdish friend of mine who wore slightly tight jeans, heard dirty comments behind her back the whole time. The comments have lessened, but the looks have not. If men could have sex with their eyes, in Kurdistan they would. But as it it is, this is where the hidden society starts.

Kurdistan is open to economic growth, to change, to a better life. In such a society, hidden corners have no place. But those will only disappear when the mentality of the people changes, when modernity is allowed in, and when good education is available for all.

This is the final part of an article that was published in the Kurdish magazine Wata

Sexual moral in Kurdistan (1)

The tight sexual moral in Kurdistan is damaging for the society. A hidden society is prospering next to the open one, and is undermining the very heart of the society that marriage is said to be. This is part 1 of an article I wrote for the Kurdish magazine Wata.

,,I threw her out’’, the cleaning woman proudly declares. She refers to her daughter, who refused to marry the man she had chosen for her. A guy from a rich family in Kirkuk whom she wanted her daughter to wed, so she would not have to earn her money by cleaning other people’s houses any more. But the daughter flatly refused. She did not like her mother’s choice, and on top of that she wanted to make her own. To her mother’s wrath, who feels her daughter owes it to her to marry someone rich enough to give her the easy life she feels she deserves.

The woman thinks this is her right after bringing up the child, and also like many parents in Kurdistan, she feels her daughter just has to consent to a marriage that she chooses for her. Parents know what is best for their children, especially in marriage, is the main idea in Iraqi Kurdistan. That marriage is not only to produce children, but also to provide men and women with a partner that they can love enough to share everything in life, that is considered Western nonsense.


,, Children are the heaven on earth for a father’’, as an 85 year old great grandfather said, to defend the idea that all young men should get married. He had just praised a cousin of his grandson as beautiful and thus a good partner for him. His message is one of many people in Kurdistan: men and women should get married because they should get children.

This notion derives from the way the Kurdish (and Iraqi) society is organized. Young people hardly get the chance to meet and date. Men and women live separated from each other by strict Kurdish morals. Boys and girls almost only meet the other sex inside the family. Elsewhere, they can just look at each other, and after a certain age signal their interest. By showing the other an empty ring finger, for instance.

Even in university, where they can meet openly, real contact between the sexes is not possible. A boy and a girl that are not engaged or married should not be alone. If they do people will start to gossip about what might have happened – perhaps she is not a virgin anymore! So how can young people get to know each other well enough to decide they want to spend the rest of their lives together? Only in secret – and thus in secret all those things happen that were supposed to be prevented by the separation of the sexes. Morals are not what they seem, or are only meant for some, it seems. In Kurdistan a hidden society is prospering next to the one that everyone is allowed to see.

Kurdish men may boast to their friends about their girl friends, and they may even have more than one at the same time. But a woman cannot even whisper about it, because if anyone finds out, the gossip will kill all her chances to get married (and in some parts of the society may even cost her her life because of her lost honor), or ruin her marriage if she is already married. And this way well be the case, as men prefer married women for their affairs, as those will not force them to get into the wedding boat as single girls might try.


The simplest form of secret contact between young people is ‘sms sex’: messages between two phones that excite both users. Some young men and women make it into an art: they receive phone numbers and try their luck. Sometimes they are answered, and the game is on. Sometimes phone numbers are smuggled by friends to an interested party. The problem is that when for one of the sms-partners a marriage is arranged, old sms-lovers do not want to cease their activities. To prevent problems, many newlyweds start their marriage with a new phone number. The telephone providers are doing good business because of it.

When a relationship is bad, the sms-sex is a simple and seemingly harmless way for married men and women to find some excitement. But when discovered, women are the ones who suffer. Their husbands consider the sms-contact as cheating, as if their property has been violated. Although there was no real sexual contact, it may lead to the man divorcing the woman and taking the children.

These sms-contacts often lead to more. To a meeting in one of the few cafés that allow this, a drive in the car to Azmar or another secluded place, a visit to the house of a friend who is out. The problem with these relations is that they tend to exist only for the sex. A real relationship hardly gets built this way because everything has to happen in secret.

This is part 1 of an article that was translated into Kurdish and published in nr 5 of the magazine Wata, which is published in Erbil.  
Find part 2 here: http://www.iraqundermyskin.com/2011/01/sexuel-moral-in-kurdistan-2.html

Kerst in Koerdistan

,,Dat is nieuw'', zegt Sam als we langs marktkraampjes lopen waar naast het rode pak van de Kerstman ook versierselen voor de kerstboom te koop zijn. Het is de bazar van Sulaymaniya, een paar dagen voor Kerstmis.

Kerstversieringen - alleen voor de honderden christelijke families die uit Bagdad en Kirkoek naar Suleymaniya zijn gevlucht? Nee, denkt Sam, ,,steeds meer Koerden vinden het wel modern om aan kerstversiering te doen.''

Het blijft bij de versieringen, want op Eerste Kerstdag gaan de Koerden gewoon naar hun werk. Het is immers zondag, het begin van de werkweek.

De kerk van Mar Yusuf, tegenover het mediacentrum, is op Kerstavond bomvol. Deels vanwege de tientallen gezinnen die er hun toevlucht hebben gezocht, waarvoor ook de straat is afgezet. De kerk wordt al wekenlang bewaakt door Iraakse soldaten om aanslagen te voorkomen. Die bewaking is duidelijk verscherpt om de veiligheid van de kerkgangers te garanderen.

Vanwege de dreigementen die opnieuw zijn uitgesproken door Al-Qaida en andere radicale moslimgroepen, hebben de christenen in Bagdad en Kirkuk deze Kerst afgezien van al te openlijke manifestaties. Geen versieringen, wie nog is achtergebleven, probeert niet op te vallen om geen nieuw geweld uit te lokken. Toch zaten de meeste kerken in Bagdad vol op Kerstavond, met name de Kerk van Onze Vrouwe van de Verlossing, waar bij geweld in oktober zeker 50 mensen omkwamen. We laten ons niet bangmaken, was de boodschap van de kerkgangers.

De sjiitische leider Amar al-Hakim woonde demonstratief de mis bij in een kerk in de wijk Masour. En voorzitter Al-Nujaifi van het Iraakse parlement opende de sessie zaterdag met een oproep aan christenen om Irak niet te verlaten. ,,Irakezen willen niet dat de kerkklokken ophouden te luiden.''

De bisschop van Kirkuk, Louis Sarko meldde eerder deze week samen met nog tien andere vooraanstaande christenen bedreigd te zijn door de Islamitische Staat van Irak, een aan Al-Qaida gelieerde beweging. Daarom bleven in Kirkuk de meeste christenen thuis.

Sarko's kerk in Kirkuk

Maar ook in het veilige Koerdistan durfde niet iedereen naar de kerk. ,,Ik vind het risico te groot'', zei een christen uit Bagdad die in Erbil woont.

De dreigementen hebben ook hun effect op de situatie in Ainkawa, de christelijke voorstad van de Koerdische hoofdstad Erbil met zijn vele kerken (voor iedere christelijke geloofsgroep wel een). De veiligheidspolitie is massaal uitgerukt, en heeft vliegende checkpoints opgezet op alle toegangswegen. Ook bij de kerken, waar het een drukte van belang is, staat extra politie. Ainkawa wil best weten dat het christelijk is: de straten zijn versierd met verlichting in de vorm van sterren en bomen, en veel inwoners hebben hun huis van buiten met lichtjes versierd.

Ainkawa is het uitgaanscentrum van Erbil, waar de geloven elkaar boven een goed glas treffen. De Koerdische islam heeft daar geen problemen mee. Vanwege de dreigementen zijn de vele alcoholwinkels op Kerstavond echter gesloten. En datzelfde geldt voor de restaurants die drank serveren. Alleen de miswijn is met rustgelaten.

Kurdish press has a long way to go

The Kurdish press has had a tough year, and is facing numerous challenges that need to be overcome in order to secure its future, writes Mariwan Hama Saeed on the IWPR website.
His analyses is worth reading:

Kurdish Press: Still a Long Way to Go

Snelheid van verandering

,,Weet je nog, dat we toen in de eerste supermarkt van Koerdistan pindakaas en kaas hebben gekocht omdat we de kebab zo zat waren?''

Ik haal herinneringen op met een van de trainers van het eerste uur in Iraaks Koerdistan, Rommert Kruithof, met wie ik hier al sinds 2004 journalistieke trainingen geef. Hij is inmiddels voor de twaalfde keer terug, en traint de nieuwe verslaggevers en eindredacteuren van de site die we aan het opzetten zijn voor Kirkoek.

We zitten aan de pasta met zalm en spinazie in mijn keuken, en denken terug aan die eerste trainingen. Die herinneringen maken duidelijk hoe snel de ontwikkeling van Koerdistan is gegaan. Het voorbeeld alleen al van die eerste supermarkt, die in 2004 allerlei westerse producten verkocht. Sinds ik in Sulaymaniya woon (april 2008) heb ik de ene na de andere supermarkt zien openen, en de producten van over allerlei grenzen op de schappen zien verschijnen.

Niet dat alles er altijd is. Soms is er opeens een lading bevoren grote garnalen binnengekomen, die je dan snel moet inkopen om te voorkomen dat ze al weer op zijn. En de keus is ook nog niet heel groot. Ik kijk steeds opnieuw mijn ogen uit in de Nederlandse supermarkten waar van een product wel vijf of zes merken voorradig zijn. Vis komt hier uit Vietnam, meer keus is er niet. Maar het is er, en daar ben ik allang blij mee.

Het is een sprong vooruit sinds 2003, het jaar van mijn echte kennismaking met Irak. Er zijn nu supermarkten, de (meeste) mobiele netwerken zijn op elkaar aangesloten, de steden zijn in grootte verdubbeld met veel hoogbouw, er is bijna 24 uur elektriciteit, er is in Erbil zelfs een overdekte schaatshal en in Sulaymaniya een bowlinghal, er zijn Libanese, Chinese, Italiaanse en hamburgerrestaurants (en niet meer alleen eetgelegenheden met kebab en nog eens kebab), restaurants schenken drank, en veel merken wijn zijn nu te koop (in plaats van alleen zure en dure Franse), er is bruin brood te koop.


Vooruitgang die snel gaat - je moet er echt bijblijven om het waar te nemen. En dat is nu juist wat veel Irakezen niet doen. Al sinds ik hier kom willen jongeren weg, en velen grijpen hun kans en gaan. Wat grote gevolgen heeft voor het niveau in de samenleving. Er zijn zestien universiteiten in Koerdistan, maar hoe geef je onderwijs op niveau als je intellectuelen en je kader naar het buitenland is vertrokken?

De vooruitgang is daardoor vooral een zichtbare. De maatschappij zelf verandert slechts langzaam. De verhouding tussen mannen en vrouwen, het aantal vrouwen dat werkt, de leesdichtheid, het aantal boeken en kranten dat wordt verkocht, de discussies die worden gevoerd, de vrijheid om je huwelijkspartner te kiezen op basis van kennis (in plaats van drie gesprekjes onder toezicht die tot die beslissing moeten leiden) - op al die punten gaat het nog nauwelijks beter. Vrouwenbesnijdenis wordt bestreden, maar vindt nog steeds plaats.

Treffend vond ik de reactie van een aantal vrouwen op een overheidscampagne die onlangs werd gevoerd tegen geweld tegen vrouwen. In een TV-programma uitte een vrouw er kritiek op. ,,De overheid wil dat ik over mijn man klaag bij de politie. Dat kan toch niet? Waar bemoeit de overheid zich mee? Laat ze zich met echte problemen bezighouden!''

Press freedom is in danger

Press freedom in Iraqi Kurdistan is deteriorating, a number of foreign organizations have warned recently. They mention the murder of the young student/journalist Sardasht Osman, still unresolved, but also the growing numbers of incidents against journalists and the increasing number of court cases against Kurdish media.

Press freedom is an essential part of a democracy, as it gives the people both the chance to know what is going on in the country and to let its voice be heard. Press freedom is never absolute; its limits are the laws of a country and the consideration if the news is worth the damage it may cause.

Like democracy, the press in Kurdistan is developing. Mistakes are made. And when they are made, it is normal in a democracy a court is asked to judge and if needed to punish. But in Kurdistan also justice is still developing. That’s why politicians, religious leaders and others have been able to sue media and journalists under civil law (the 1969 penal code), where the Press Law should have been used. And this has lead to court cases that would not have been possible under the Press Law.

Interestingly enough this has softened the differences between independent and other media. Until recently independent media like Awene, Hawlati and Lvin were targeted; each have a number of court cases against them. As has opposition paper Rojnama, which was honored with the highest damages demand ever (of 1 billion dollars). Recently, also editors of semi-independent media (paid by parties but with more room to maneuver than the party media) have found themselves in trouble.


The editor in chief of Haftana Magazine spent hours questioned by police after publishing a very well documented article about corruption, as did his colleague of newspaper Rudaw. The latest in this development is Chawder, that has been sued by the Islamic party KIU for defamation of the Prophet. The writer of this article is a theological scholar and has written books full about the subject (did the Prophet really travel to heaven?). The party also complained about the illustration used, which happens to be some 500 years old.

It is dangerous when religious parties use the courts to get their truths authorized in a multi-religious state like Kurdistan. One of the roles of the media in a democracy is to open up discussions, and to facilitate an exchange of opinions – so the public can make up its own mind what it wants to believe or not believe. Courts should not be used to stifle these discussions, as they play an important role in shaping a democracy.

Dangerous too is the way politicians evade the law they have put in place themselves. The Press Law should be used for complaints about media. For one, because the amounts of damages demanded under the 1969 penal code may cause havoc in the Kurdish media landscape. Some of the amounts are so high, or the addition of different verdicts may be so high, that media are being threatened in their existence.

The variety of media is what makes the Kurdish landscape stand out in the Middle East. Kurdistan does not want to go back to the epoch of ‘his master’s voice’. To become the democracy it needs to be to survive in this region, it needs a blooming and booming media landscape.

Politicians should be aware of that, and instead of threatening media in their livelihood, they should guarantee their existence. They could do that by putting a maximum to the fines that can be imposed on media, by using the Press Law better or by setting up a Media Fund that can help media that have been sued into bankruptcy.

This article was published by Kurdistani Nwe in November 2010