Koerdistan kijkt naar Egypte

Een beetje jaloers waren ze, de Irakezen, toen de Tunesiërs in een paar dagen deden wat zij in jaren niet voor elkaar kregen: hun dictator de laan uitsturen. Maar Tunesië is ver weg. Nu Egypte hetzelfde poogt, begint het ook in Irak te kriebelen.

Veel Irakezen vinden dat de Amerikanen er een zooitje van hebben gemaakt, nadat ze in 2003 Saddams regiem verdreven. Nog steeds is er geweld, velen zijn gevlucht, aan wederopbouw wordt nauwelijks gewerkt, de armoede is groot, elektriciteit is er veel te weinig - om maar een paar van de problemen te noemen. Het is niet ongebruikelijk om te horen dat het onder Saddam, hoezeer de spreker hem ook haatte, toch echt beter was.


Een uitzondering vormt Iraaks Koerdistan, dat blij was met de Amerikaanse hulp, waardoor de de facto autonomie die de Koerden sinds 1991 hadden, werd veiliggesteld in de Iraakse grondwet. Door het voortdurende geweld in Bagdad en omgeving is het Koerdische noorden het nieuwe economische hart van Irak geworden, en de Koerdische hoofdstad Erbil in feite de financiele hoofdstad. Bijna alle handel en financiele transacties gaan via Koerdistan, en ook politiek kan niemand om de Koerden heen.

De protesten in Tunesië en Egypte draaien om werkloosheid, corruptie, gebrek aan politieke invloed, en het ontbreken van een toekomstperspectief voor de jeugd. Veel van de factoren gelden ook in Irak, maar het land is nog te druk met het likken van de wonden van het geweld, en is te opgedeeld geraakt in etnische en religieuze groepen, waardoor massale protesten onwaarschijnlijk lijken.

Egypte krijgt veel aandacht in de Iraakse media, want het is een land waarmee lang banden bestaan: via het pan-Arabisme en het socialisme bijvoorbeeld, maar ook via de film en de muziek. De problemen met de plunderaars en de illegale checkpoints bemand dooor rovers herkent iedereen hier.

Maar in Koerdistan, waar de economische ontwikkeling groot is, net als de onvrede onder een deel van de bevolking dat vindt daar onvoldoende van te profiteren, wordt Egypte ook gebruikt om mensen te mobiliseren. Want nog steeds is er geen honderd procent elektriciteit (wat deels toch ook komt doordat mensen niet zuinig zijn met stroom), mensen ergeren zich aan de corruptie, de verrijking van ambtenaren en het nepotisme, en aan pogingen van een deel van de politiek om democratische rechten in te perken.

Niet alleen worden kritische journalisten vervolgd (en hebben twee journalisten zelfs een uitreisverbod) maar nu dreigen ook religieuze sprekers de uitlaatklep van de vrijdagspreek kwijt te raken. Na enkele zeer omstreden uitlatingen van enkele imams tijdens die preek bespreekt het parlement de mogelijkheid om iedere vrijdag nog maar drie preken toe te staan in heel Koerdistan. Onvrede is er ook over de wet die demonstraties verbiedt waarvoor de overheid geen goedkeuring heeft gegeven.

Demonstratie in Sulaymaniya in 2010

En hoewel het in Koerdistan redelijk goed gaat, grijpt juist hier de oppositiebeweging Gorran (kwart van de zetels) het voorbeeld van Egypte aan om het Koerdische parlement en de Koerdische president op te roepen op te stappen, en te vragen om nieuwe verkiezingen. ,,Iedereen probeert dictatoriale regimes ten val te brengen in geisoleerde staten waar massa's die vrijheid en recht eisen oproepen tot verandering''.

In antwoord daarop heeft de Koerdische president Barzani erop gewezen dat verandering via verkiezingen moet komen. Hij waarschuwde een ieder tegen ,,het ondermijnen van hetgeen de martelaren bereikt hebben''. Zijn oproep krijgt brede steun van politici uit de regeringscoalitie van PUK en KDP. ,,Gorran, hou op, je kunt Koerdistan niet vergelijken met Egypte'', zeggen die.

De Koerdische veiligheidspolitie was wel in staat van paraatheid gebracht voor de demonstratie die Gorran voor maandag had aangekondigd, tegen het falend energiebeleid. Die betoging werd zondag na kritiek van diverse zijden voor onbepaalde tijd uitgesteld, maar de situatie is gespannen. En zo heeft de onrust die de Arabische wereld in z'n greep heeft, ook gevolgen voor het doorgaans rustige Iraaks Koerdistan.