photo: Eddy van Wessel

Translate

Friday, April 8, 2011

Irak is veilig, maar voor wie?

Hoe veilig is Irak? Niet veilig genoeg voor Nederlanders, die volgens het reisadvies van BuZa alleen noodzakelijke reizen mogen maken, maar wel veilig genoeg voor afgewezen Iraakse vluchtelingen uit Nederland. Het lijkt een vreemde tegenstelling.

Helemaal als je weet dat ik al drie jaar in Iraaks Koerdistan woon, zonder me ooit onveilig te voelen, en bezoekjes naar Bagdad pas weer voorzichtig overweeg sinds het de laatste maanden weer rustiger is geworden. En het vliegtuig met Irakezen vloog naar Bagdad.

De tegenstelling wordt nog groter als je kijkt naar de open armen waarmee christenen in Europa zijn ontvangen, na de aanslag op de kerk in Bagdad van vorig jaar. Is Irak dan onveiliger voor de christenen dan voor andere Irakezen? Daarover zijn de meningen verdeeld. Er zijn christenen in een buiten Irak, en dan met name de Assyriers, die dat beweren. Maar er zijn zeker evenveel mensen die dat tegengespreken.

Argumenten helpen vaak weinig in dit soort emotionele discussies, maar toch een poging. Het is een feit dat Al Qaida, of eigenlijk de daaraan gelieerde Islamitische Staat in Irak, het op de christenen heeft gemunt. Aanvallen en aanslagen op kerken, burgers die thuis worden aangevallen en vermoord. Daar staat tegenover dat soennieten en shiieten jarenlang elkaars moskeeen veroverden, elkaars wijken zuiverden, mensen bij controleposten oppakten en vermoorden alleen omdat ze een shiietisch of soennitisch klinkende naam hadden. En net als christenen werden leden van de andere geloofdgroepen ontvoerd - voor de mafia daarachter telde niet het geloof, alleen het geld.

Nu het rustiger is in Bagdad worden mensen nog steeds ontvoerd en vermoord. Ontvoerd voor het geld, vermoord omdat hun vijanden met ze willen afrekenen. Ik ken een verhaal over een hele familie die onlangs in hun auto onder vuur werd genomen, omdat de vader generaal was in Saddams leger en iemand besloten had dat hij daarvoor alsnog moest boeten. Of het soennieten of shiieten waren vertelt het verhaal niet, maar dat doet er ook niet echt toe.

Als je alleen over het geweld tegen christenen bericht, dan lijkt het al gauw alsof zij alleen het doelwit zijn. Dat is bijvoorbeeld het probleem dat ik heb met het 'persagentschap' Aina, een Assyrische groepering die nieuws over aanslagen op christenen in het Midden-Oosten de wereld instuurt. Die bijdraagt aan de angst onder Iraakse christenen in en buiten Irak met berichten over zuiveringen van christenen. Wie in hedendaags Bagdad rondloopt, ziet in de wijken nog de gevolgen van de zuiveringen die er de afgelopen jaren geweest zijn tussen soennieten en shiieten; gemengde wijken bestaan bijna niet meer.

Vorige week vierden Assyriers in Duhok nieuwjaar, hun Akido, genoemd naar hun God van de lente, zo is me verteld. Massaal waren de families naar Duhok gestroomd, ik schatte hun aantal minder dan de 20.000 die de organisatoren verwachtten, maar toch altijd nog op rond de 6000. Naast pleidooien om dat Assyrische nieuwjaar tot een nationale vrije dag te bombarderen (net als met het Koerdische was gebeurd) was er de roep om een eigen, christelijke provincie.

De Nineveh vlakte, zeg maar tussen Mosul en Duhok, zou die status moeten krijgen. Het gebied dat buiten de Koerdische regio ligt, heeft al veel vluchtelingen uit de rest van Irak, maar ontbeert de veiligheid waar men naar snakt. De Koerdische peshmerga die in delen al actief is doet te weinig en het Iraakse leger laat zich nauwelijks zien of werkt samen met radicale moslims die het op de christenen gemunt hebben.

Het pleidooi voor die eigen provincie heeft de weerzin van de radicale groepen, die vooral in en vanuit Mosul opereren, tegen christenen echter alleen maar vergroot. En hoewel Koerdische politici er in eerste instantie wel oren naar hadden omdat het gebied onder de bescherming van KRG zou vallen, is het enthousiasme niet meer zo groot sinds men zich realiseerde dat er dan nog wel meer kandidaten zullen opstaan voor zo'n eigen stukje van de taart. Van de shiieten in het zuiden tot de Turkmenen binnen eigen Koerdisch gebied.

Veiligheid, dat is waar het allemaal over gaat. Maar deels ook niet. Want er zit ook een economische kant aan het verhaal. Christenen waren in Bagdad deel van de structuur van de samenleving, en daarmee van de economie. Ze hadden werk en inkomen. Degenen die naar de Koerdische regio vluchtten vonden daar wel veiligheid, maar geen economische zekerheid. Werk vinden bleek moeilijk; de goede banen zijn voor partijleden en hun familieleden en vrienden. Ik ben op bezoek geweest in mooie, nieuwe dorpen waar de gevluchte Bagdadi's zich geen raad wisten van verveling, maar vooral ook door het gebrek aan betaalde banen.

Christelijke jongeren marcheren in Duhok
Het geweld heeft ook een economische kant. Gebrek aan werk, armoede in de gezinnen en uitzichtloosheid hebben veel jongeren in de armen van milities en mafiagroepen gedreven. Met het aantrekken van de economie, het openen van winkels en bedrijven en het beschikbaar komen van werk, zal die situatie langzaam verbeteren. Al zal er een groep blijven die liever snel geld verdient met ontvoeringen en afpersing - en daar zal pas een einde aan komen als leden van politie en leger zich niet meer laten omkopen.

In deze situatie beslist Nederland dat Irak veilig genoeg is om gevluchte Irakezen terug te sturen. Om mensen die vertrokken omdat ze zich onveilig voelden, of zich economisch niet konden redden omdat het geweld hun de baan kostte of het onmogelijk maakte een inkomen te verwerven, terug te sturen naar een fragiele situatie waarin nog steeds van alles kan gebeuren - hoe humaan is dat? Zelfs al zijn er twijfels aan hun vluchtverhaal, moet je dan mensen terugsturen naar zo'n situatie, als je die voor de eigen landgenoten als te gevaarlijk inschat? Zijn dit echt appels en citroenen, of kan je dit wel degelijk vergelijken?

2 comments:

Rena said...

Hoi blogger!

Wat leuk dat je in Irak woont.
Ik ben zelf ook Irakees, mijn vader komt uit Irak, en mijn moeder uit Koeweit (ik weet het, best een rare combinatie gezien de geschiedenis).
Ik ben zelf nog best jong, maar ik heb zoveel vragen over mijn eigen roots. Zelf ben ik heel erg 'open-minded'opgevoed door mijn ouders. Ik ben zelf moslim (half shiite, half soenniet, ookal weet ik niet eens het verschil daartussen), maar mijn beste vriendin is katholiek, en ik ga vaak met haar mee naar de kerk. Het maakt voor mij niet uit wat voor geloof je hebt, iedereen is mens. Daarom ben ik zo boos over de situatie in Irak. Al die mooie, hartelijke mensen worden vermoord omdat ze toevallig shiite of soenniet zijn. Als ik luister naar de prachtige verhalen die mijn vader vertelde over zijn jeugd in Irak, ben ik bijna jaloers. Hij heeft zo'n mooie jeugd gehad daar, toen was er nog helemaal geen verschil tussen shiite, soenniet en christenen. Er waren zelfs irakeze joden daar. Ik ben zo boos dat Al Qaida het beeld is geworden van de gemiddelde moslim hier in Europa. Denken mensen echt dat je jezelf een moslim kunt noemen als je onschuldige mensen vermoord? Hun verpesten het hele beeld van de Islam.
Maar weer on topic, ik vind het heel leuk om te weten dat u met Nederlabdse afkomst in Irak woont, ondanks al de negatieve dingen die je hier over Irak hoort. Respect! Ik wil graag ook een keer naar Irak, als het veiliger word.

Met vriendelijk groet,
Rena.

tex rijnders said...

Judit, fijn wat achtergrond van je. Ik kan me helemaal vinden in je stelling dat het bizar is om mensen terug te sturen naar een plek die ze zelf als onveilig beschouwden. En die nu misschien nog wel onveiliger is dan enkele jaren geleden. Het beleid voelt pas écht onmenselijk als je persoonlijk mensen kent die mogelijk tegen hun zin terug gestuurd worden. Wat kunnen we doen?
Groet van Tex