Betogers wachten op politieke zetten

Jantine van Herwijnen, Sulaymania.

Tien dagen wordt er nu al geprotesteerd in Sulaymaniya. In de stad zijn nu vier doden en meer dan honderden gewonden gevallen. De protesten hebben zich uitgebreid naar onder andere Chamchamal, Kalar en Halabja waar ook veel gewonden en twee doden zijn bevestigd.

De onrust begon tijdens een demonstratie een vijftienjarige jongen door de bewakers van het hoofdkantoor van de KDP werd doodgeschoten. Nadat betogers het gebouw met stenen bekogelden, is daar meermalen met scherp geschoten. De woede is groot, en leidt tot dagen van onrust in de stad. De politie neemt de stad over; wegen, kruispunten, gebouwen en tal van andere plaatsen worden bewaakt door politie, peshmerga's (strijders) en veiligheidspolitie.

Op een nacht wordt Nalia TV in brand gestoken. Het gloednieuwe satellietstation zond nog maar net uit. Verschillende verhalen doen de ronde, het wordt een politiek spel. Sommigen denken dat de eigenaar, Nalia Company, zelf verantwoordelijk is, die naar PUK- en KDP-ers. De brand zou 's nachts zijn aangestoken door een grote groep gewapende en gemaskerde mannen.

Ook zondag verzamelen zich duizenden mensen rondom het Seray plein. De sfeer is gespannen, de woede hangt in de lucht. ,,Kom, daar wordt geschoten.” Een groep fotografen rent voorbij de rij veiligheidsagenten, snel worden nog een paar foto’s genomen. De agenten schijnen niet onder de indruk te zijn, ze poseren voor de foto.

De oproerpolitie moet gepasseerd worden. Een agent pakt met veel geweld een camera af en geeft de eigenaar een paar klappen. Een tweede fotograaf wordt tegengehouden. Van de andere kant komt er veiligheidspolitie aanrennen. Een man schreeuwt tegen de fotografen dat ze gek zijn. “Willen jullie dat er iets met je gebeurt?” Wanneer een cameraman filmt dat een jongen gearessteerd wordt roept een van de agenten: “Stop, doe rustig, we worden gefilmd.”

Een reporter wordt in elkaar geslagen, foto’s van fotografen worden vernietigd. Veel journalisten die verslag doen van de demonstratie krijgen problemen.

Op maandag, vijf dagen na het begin van de onrust, weet niemand wat te verwachten. “Het zou wel eens heftig kunnen worden,” denkt Shwan Mohamed, hoofdredacteur van de onafhankelijke krant Awena. Journalisten maken de afweging of ze naar de betoging zullen gaan, die ook voor vandaag weer is aangekondigd. Er is nu al drie dagen geschoten en zondag zijn er weer veel gewonden gevallen. Door de gestresste situatie, ook bij de politie, kan niemand meer een goede afweging maken. Toch blijft het rustig, mensen gaan aan het einde van de middag naar huis omdat het begint te regenen.

Asos Hardi, directeur van Awena en een gerespecteerd journalist, houdt met andere intellectuelen een toespraak. Ze vragen de demonstranten geen geweld te gebruiken. Plastic bloemen worden uitgedeeld aan de asaish, de veligheidspolitie. Een groep mannen in witte gewaden heeft een ‘vredeslijn’ opgezet. Ze houden een wit lint vast, en demonstranten worden tegenhouden zodat ze niet in de buurt van de asaish kunnen komen. “Want mensen zijn boos omdat er doden zijn gevallen. Dat rekenen ze de politie aan.”

Door de luidsprekers klinkt de oproep tot een vredelievende demonstratie zonder geweld. Koerdische vlaggetjes worden omhoog gehouden.

Ook dinsdag, woensdag en donderdag blijft het rustig. Vrijdag 25 februari worden er in het hele land demonstraties gehouden. Duizenden mensen verzamelen zich rondom het omgedoopte Plein van de Vrijheid om gezameliijk te bidden. In Sulaymania houdt men het hart vast, nadat er een zelfmoordterrorist is opgepakt in de stad. Het is veel kleurijker en vredelievender dan de vorige dagen. Vrouwen en kinderen maar ook de zon zorgen voor een gemoedelijke sfeer. De asaish en de protestanten zijn nader tot elkaar gekomen.

Dan klinkt een harde klap door de straten rondom het Seray plein. Honderden mensen rennen alle richtingen op. “Een bom,” wordt er geroepen. De paniek is toegeslagen. Schoten maken het nog angstaanjagender. Een dodelijk slachtoffer wordt weggedragen. Er vallen zeker vijftien gewonden. Uit beelden blijkt dat de asaish niet alleen in de lucht schieten. Beweerd wordt dat een van de demonstranten begon met schieten, maar mensen die erbij waren ontkennen dat.

Niemand weet hoelang dit nog door zal gaan. De betogingen die met een ruime duizend mensen, vooral jonge mannen, begonnen, hebben hun momentum nog niet verloren. Relschoppers uit omliggende dorpen maken niet langer de dienst uit. De ordebewaarders in wit hebben ze de wind uit de zeilen genomen. Het gaat nu vooral nog om de boodschap: het volk is ontevreden. De bal ligt bij de politici, die bij elkaar zijn geweest, zonder het eens te kunnen worden.