Saddam is al weg

Met Mubarak die zijn hoofd heeft moeten buigen voor de stem van de Egyptenaren, is het veelzeggend om te lezen dat hij Bush de vader en de zoon had aangeraden Saddam te laten zitten. Irak is te moeilijk, dat heeft een 'eerlijke dictator' nodig, zou hij gezegd hebben. Met dank aan Wikileaks.

Saddam en Mubarak

Mubarak klaagde ook dat de jonge Bush niet naar hem wilde luisteren, terwijl de oude toch altijd naar zijn adviezen had gehandeld. George W. Bush besloot dat hij Saddam kwijt wou. Dat hij daarmee Iran in de kaart zou spelen, zoals Mubarak waarschuwde, dat nam hij voor lief.

We zijn acht jaar verder. Veel Irakezen kijken jaloers naar Egypte. Daar heeft het volk de verandering veroorzaakt, en daarmee de zaak in handen. In Irak leidde het Amerikaanse ingrijpen tot chaos en geweld dat tot op de dag van vandaag voortduurt. Deze week vielen er in Kirkoek bij drie aanslagen, waarvan twee dood zelfmoorddaders, zeven doden en 78 gewonden.

De opwinding van wat er eerst in Tunesie en daarna in Egypte gebeurde, veroorzaakt ook golfbewegingen in Irak. In verschillende steden is gedemonstreerd. Premier Al-Maliki heeft zich gedwongen gezien te beloven dat hij geen derde termijn wil - die hij volgens de grondwet zelfs niet eens kan willen. Er komt een ' demonstratie van een miljoen' aan, afgekeken van Egypte. Maar het gaat de Irakezen om stroom en water, en niet om het vertrek van een dictator. Die is immers al weg, en officieel hebben ze nu een democratie. Maar die levert ze niet op wat ze willen: stroom om te koelen en te verwarmen, en schoon water uit de kraan.

,,Al twintig jaar geen constante stroom'', stelde een vriend van me vast. Want die ellende begon in Irak in 1991, toen de Amerikanen ook al ingrepen en Saddam uit Koeweit verjaagden. Die bleef toen nog zitten en wist de stroomvoorziening, met de kapot gebombardeerde bruggen en wegen, in korte tijd grotendeels te herstellen. Maar helemaal terug naar het niveau van voor Saddams Koeweitse avontuur is het nooit meer gekomen.

De verschillen tussen wat er nu in Egypte gebeurt en wat acht jaar geleden in Irak tot Saddams einde leidde zijn enorm. Saddam had alle mogelijke concurrentie verjaagd of vermoord. Mubarak hield de oppositie zeer kort, maar er zijn politici met kennis en kunde die het kunnen overnemen. De 18 dagen van protesten hebben Egyptenaren van verschillende achtergronden verenigd. De inval van maart 2003 heeft slechts een verdeeld Irak opgeleverd, waar iedereen zich probeert te verrijken en politici weinig visie tonen.

Mubarak was niet de enige die vond dat Irak een 'eerlijke dictator' nodig had. Menig Irakees deelt die mening. Ik voer dezer dagen veel discussies met Iraakse intellectuelen over Egypte en zijn toekomst, analoog aan wat er in Irak is gebeurd. En nog vanochtend werd me de vraag gesteld, die ik al zo vaak heb gehoord, of ik verwacht dat het ooit nog goed komt met Bagdad en hoelang dat dan gaat duren. Iemand noemde Bagdad het Kandahar van Irak - de shiitische provincialen die de dienst uitmaken hebben de wereldse stad veranderd in een conservatief religieus groot dorp. Komt dat ooit nog goed? Niet zolang Iran hier nog zoveel invloed heeft, en het vuurtje gaande houdt zodat Irak een zwakke buur blijft die geen bedreiging meer vormt.


Opvallend is dat de Iraakse betogers niet roepen om het vertrek van hun regering - maar ja, het heeft ook vele maanden geduurd voor die gevormd was. Noch roept men om een nieuwe dictator. Mensen geloven niet meer in politieke veranderingen, die hebben niets opgeleverd. Die democratie die de Amerikanen zeiden te brengen komt neer op een kluwen vechtende politici die niets klaarmaken. De Irakezen willen leven. Het warm hebben in de winter, en koel in de hete zomer. Goed water uit de kraan. Ze willen dat wat ze op de televisie zien dat heel gewoon is: een comfortabel leven. Een einde aan het geweld, dat zou ook leuk zijn.

Wat valt er nog meer te wensen? Saddam is immers al weg.