Nieuwe generatie journalisten

Ze kwamen binnen als jongeren, en vertrokken als jong volwassenen. De 22 Iraakse afgestudeerden van Media bo Khalk, de post doctorale opleiding in de journalistiek van het IMCK. Acht maanden van kennis opdoen en praktijklessen werden afgelopen week afgesloten in de Koerdische hoofdstad Erbil.


Het was de tweede Media bo Khalk (Media voor Mensen), en de tweede keer dat ik het zag gebeuren. Jongens en meisjes (ja, zowaar drie) die een universitaire of gelijkwaardige opleiding achter de rug hadden, maar tot dan toe bij pa en ma woonden en nauwelijks iets hadden gedaan in hun studie - ze leerden op eigen benen te staan, te presteren, zelf na te denken. Ze sloten vriendschappen met vreemden - Koerden met Arabieren, soennieten met shiieten en christenen. Het verschil tussen het begin en het eind van de training vind ik iedere keer weer opvallend.

Want de cursus zorgt er niet alleen voor dat jonge Irakezen leren wat professionele en vooral ook verantwoordelijke journalistiek is. Ze ontdekken hun mogelijke rol in de maatschappij. De KRG-minister van buitenlandse zaken Falah Mustafa verwoordde dat mooi in de  brief die hij schreef ter gelegenheid van het einde van de opleiding: ,,Ik hoop dat ze niet alleen zelf verantwoordelijke journalisten worden, maar dat ze een krachtige golf van professionaliteit zullen vormen die hun hele sector overal in Irak beïnvloedt.''

,,Eerlijkheid bewaren en helpen met bouwen en met genezen van de wonden van het verleden is de meest bepalende rol die journalisten spelen'', schreef Mustafa voorts. De vorige Koerdische premier Nerchivan Barzani deed er nog een schepje bovenop in zijn brief aan IMCK en de afgestudeerden. ,,Er is een enorme behoefte aan verantwoordelijke journalistiek in het nieuwe Irak. Na decennia van despotisme en onderdrukking van de vrijheid van meningsuiting bestaat er een duidelijk gebrek aan professionaliteit onder de leden van de Iraakse media.''


Beide brieven zijn niet alleen geschreven om de afgestudeerden te feliciteren met hun behaalde certificaat, en met het feit dat voor de helft van hen zich al werkgevers hebben gemeld. Zowel Mustafa als Barzani mengen zich indirect in een discussie die na de demonstraties van het vroege voorjaar in Sulaymaniya urgent is geworden (en waarvan mijn 'Don't crack the mirror'-brieven onderdeel zijn). Welke rol spelen journalisten in de Koerdische samenleving, en aan welke regels hebben ze zich daarbij te houden?

Door de aanwezigheid van tal van journalisten in de demonstraties, in de organisatie, bij de toespraken en tenslotte ook bij het gebed dat op een gegeven moment wekelijks op het centrale Saray Plein in Sulaymaniya werd gehouden als onderdeel van de protesten, zijn etiketten verschoven. Ben je nog onafhankelijk als journalist als je je zo duidelijk tegen de overheid uitspreekt, en als je meedoet aan de oproep tot het vertrek van president Barzani? Voor veel politici is er veel duidelijk geworden: heel veel journalisten behoren tot de oppositie en dus tot de vijand. Want in Koerdistan geldt, net als in de rest van Irak, dat wie niet met je is, tegen je moet zijn.

Onafhankelijk, wat is dat eigenlijk? De hoofdredacteur van de tabloid Lveen, Ahmed Mira, gaf in zijn lasterlijke antwoord op mijn eerste brief aan daar geen idee van te hebben. Geld aannemen van de Koerdische overheid (de vorige premier heeft bijgedragen aan de financiering van Media bo Khalk) betekent voor hem dat je de zijde van de overheid kiest - en nog erger, in zijn ogen - van Barzani's partij KDP. Grappig eigenlijk dat hij geen bezwaar lijkt te hebben tegen het Amerikaanse geld waarmee de cursus ook mogelijk werd gemaakt. Dat je door subsidie te vergaren uit tal van verschillende bronnen, en door met allen gelijkelijk te werken kunt voorkomen dat je 'een kant kiest', dat is een moeilijke boodschap.

De Mira's van Koerdistan hebben het er niet makkelijker op gemaakt. Het vijandschap tussen politiek en onafhankelijke pers, dat langzaam aan het verminderen was, is helemaal terug. Natuurlijk, dit is een land van verzet, en als je niet weet hoe het anders moet is verzet de enige manier om je politieke wil te krijgen. Maar als partijjournalistiek bestaat - en dat doet het in Irak - dan is het logisch dat er ook oppositie-journalistiek is. Dat betekent wel dat de paar journalisten die zich als onafhankelijk willen blijven afficieren, het steeds moeilijker krijgen. Ze zijn niet voor, dus ze zullen wel tegen zijn - en zo wordt alles over een kam geschoren.

Deze discussie moet worden gevoerd in Koerdistan. Er is een klein beginnetje, maar de weg is nog lang. Wie hier wil meepraten, is van harte uitgenodigd.