Veilig maar nog steeds bang

Iedere ochtend en avond groeten we elkaar vriendelijk, de militairen voor de kerk en ik.
,,Tsjoeni! Bashi!'' of een korte zwaai.

Toch ben ik niet blij met de soldaten (Koerdische uit het Iraakse leger) die tegenover ons mediacentrum in Sulaymaniya staan. Als de Chaldese kerk een doelwit wordt, dan geldt dat ook voor ons. Maar in deze samenleving is het goed dat die bewakers er zijn, om booswichten ervan af te houden ook maar iets te overwegen.

De militairen zijn er neergezet op voorspraak van de Iraakse first lady, na het geweld tegen christenen in Bagdad. Al-Qaeda, dat de bezetting in de Bagdadse kerk met meer dan vijftig doden had opgeeist, dreigde daarna met meer geweld. In de weken erna waren er dagelijks aanslagen op woningen van christenen in Bagdad.


De ene na de andere taxi uit Bagdad en Kirkoek stopte voor de kerk. Daarna volgden de vrachtwagens met huisraad, en verscheen er was aan lijnen voor de kerk. Vrouwen, soms met hun kind op de arm, praten op het binnenhof met elkaar in de late middagzon. Inmiddels hebben er tientallen families onderdak gevonden, zo wordt gezegd. We probeerden met ze te praten, maar iedereen is bang. Bang om zichzelf daarmee doelwit te maken, of misschien gewoon bang uit gewoonte, na jarenlang wonen in een stad waar je nooit wist waar de bommen zouden afgaan.

In heel Koerdistan zouden er inmiddels 500 gevluchte christelijke families zijn opgenomen, met name uit Bagdad en Kirkoek. Maar ook uit Mosoel is opnieuw een uittocht op gang gekomen. Het begint steeds meer op een gerichte campagne tegen de Iraakse christenen te lijken.

De link is snel gelegd met de steeds fellere campagne van een aantal christelijke organisaties, om Iraakse christenen een eigen regio te geven in de provincie Nineveh. Het is van origine christelijk land, maar de dorpen in het gebied worden nu bevolkt door Irakezen van verschillende afkomst. Met name onder radicale soennitische moslims is zo'n christelijke provincie onbespreekbaar. De Koerdische regering heeft er echter wel oren naar als ze onder gezag van de KRG zou vallen, waardoor de Koerdische regio in Irak groter zou worden.

Politici hebben het geweld veroordeeld en de Iraakse christenen opgeroepen hun land niet te verlaten, hoewel sommige Europese landen ze asiel hebben aangeboden en veel Iraakse christenen zich redelijk makkelijk bij familieleden in Europa en de VS zou kunnen voegen. Dat is ook de achtergrond van de grote actie om ze een onderkomen in Koerdistan te bieden. Christenen zijn onderdeel van de Iraakse samenleving, en door ze veiligheid te bieden hopen de autoriteiten ze ervan te weerhouden het land te verlaten.


Deze week verschenen er zwarte lakens met rouwspreuken aan de muur voor de kerk, en kwam er een rouwtent waar de nabestaanden konden worden gecondoleerd. Een van de ontheemden in de kerk was overleden. Uit de tekst op de lakens bleek onbedoeld hoe zeer de christenen onderdeel zijn van de Iraakse samenleving. De zonen van de overleden dame heten Basam en Azad - hun ouders gaven de een een Arabische, en de ander een Koerdische naam.

Het opvangen van de ontheemden gaat in Sulaymaniya zo te zien vrij soepel. Regelmatig worden goederen afgeleverd bij de kerk. In Erbil is dat anders. De Koerdische hoofdstad heeft een christelijke wijk met meerdere kerken, waar vooral christenen wonen. Met de komst van de ontheemden stegen de huren. In plaats van hun geloofsgenoten in nood gratis op te vangen, verhoogden veel christelijke huiseigenaren de huur, wetende dat de ontheemden geen keus hebben omdat ze onderdak nodig hebben.

De grote vraag is ook hoeveel kans van slagen de actie van de Iraakse autoriteiten heeft om de christenen in eigen land te behouden. Veel christenen die eerder naar Koerdistan kwamen uit Bagdad of elders in Irak, zijn inmiddels toch doorgereisd naar het Westen. Ze voegen zich daar liever bij familie en beginnen een nieuw leven, dan dat ze in het Koerdische noorden wachten op een mogelijkheid voor terugkeer naar huis die naar alle waarschijnlijkheid nog vele jaren zal duren.