The Iraqi time bomb is called cancer

Cancer is growing in Iraq. Doubling, trebling, perhaps even more – but nobody really knows because there are no reliable statistics. The cause is unknown, for hardly any research has been done. And there is no policy, partly because the problem cannot be mapped out.

The world was shocked by the reports about Falluja, where research by European experts showed a 38-fold increase in leukemia, a tenfold increase in breast cancer and a considerable increase in brain tumors and other cancers. On top of that, many children were born malformed.

The story of Falluja reminded me of Basra, where I reported in 2003 about the increase in cancer and malformed babies. The doctors there sought the cause in the American weapons used in the war of 1991 and again in 2003. The American bombs and explosives were hardened with depleted uranium (DU), and cancer was especially apparent in the area’s which were bombed extensively.

The Americans have always denied the effect of DU, saying that the radiation was too low to be able to cause this. Even when I published my article on Basra in my Dutch newspaper in 2003, the editors of the science desk told me there was no prove that DU caused cancer.

On the other hand, even on the internet one can find warnings to American soldiers to stay out of areas that were bombed with DU explosives, and complaints by American soldiers who left Iraq about an increase of cancer cases amongst them.


The high cancer rate is not only apparent in the south of Iraq: also Kurdistan suffers from it. ,,It is like an infection’’, a medical doctor in Duhok told me recently. In the past, he saw a new case every month, now one or more daily. Since 2003 the amount of cancer cases in the Azadi Hospital in Duhok has doubled, he guesses. But, he complained, there are no statistics, there is not enough equipment, not the right medication.

In search for statistics I went to the head of the health department in Erbil. He did not have them, although he confirmed the increase. Part of it is due to the influx of patients from the South, in search for better treatment and safety, he said. But even without them, the increase of cancer is quite noticeable.

My conclusion was that in the whole of Iraq cancer now is a threat because of the wars that were fought in the past years. Even though better food, cigarettes and more welfare play a role, they do not explain the enormous increase.

I am not a researcher. But I do use my journalists’ eyes, and I remembered the convoys that since 2003 are driven through Kurdistan with scrap metal from the South. The metal from bombed out tanks, houses, buildings – it all travels through Kurdistan to be sold abroad or to be recycled. I visited the scrap yard near Zakho. It is not as big as it was, but I could still find an old tank there.


The Americans came with their geiger counters, so I was told, and took out their own material. They buried it. On top of it now a farmer has grown his crop, and the rainwater will take the radioactivity to the Tigris nearby. When I asked an expert from the University of Duhok about it, he was surprised and went to see. The government answered him that they would have to buy a geiger counter to count the radioactivity.

It does not have to be the scrap metal. It can be the fish from the contaminated Shatt al Arab, it can be the tomatoes grown on land that has been bombed which were transported all over Iraq. But it is clear Iraq has a problem that needs to be researched. How much is the increase in cancer? Where is it the highest? What are the causes? The time bomb needs to be defused.

And if research is not available, we need journalists to do their job. To collect as much information as possible, to combine it and take conclusions, so the government will have to react. Because cancer is a problem that will stay, and will bring even more pain and sadness to this country that has already been hit so hard.

(This article was published in the Kurdish weekly Haftana)

Privacy invaded

The lady of the Security Office takes an USB stick from my bag. She finds my phone and confiscates that too. I protest. I need it, people will be phoning me and I need to go on with my work. Why should I not use the time I am forced to wait in the residency office for work? The lady will not be convinced.

,,If I wore a suit and tie, you would not dare to’’, I say, knowing this to be the truth. Of course she denies, and searches again through my private property. Just to pester me and show her power. Privacy; it is something Kurdistan will have to wake up to. That USB stick has private and office information; it should not be lying in a cupboard at a residency office for anyone to steal it or borrow it for a quick look.

If this would happen in my own country, Holland, the outcry would be enormous. As for phones: the same. Why take phones off people if you can just as well tell them to put it on silent? I think I know the answer: because in this country there are too many people who do not know how to handle power.

Let us look at the policy behind taking peoples phones in public offices. I understand the staff does not want the harassment of someone answering the phone instead of their questions. I cannot think of any safety reasons. But if you do not educate people how to use their phones in public places, this will never change and people will keep talking to their phones instead of to the people in front of them. Offices may ask their customers to put phones on silent, or even switch them off. But to confiscate them before entering is in violation with the privacy of the owner of the phone.

,,Ah, they do not even know what privacy is’’, say some Kurdish friends who have lived in the West. And I guess they are right. Questions about parents, brothers and sisters in the residency office convinced me, as did the question about my religion (so what? And what if I am a Moslem converted to Christianity?) and my personal status (why does the state need to know if a foreigner who did not bring his family is married?) – and all that in open offices, where anyone can hear the outcome. And even more so the blood test the Kurdish authorities demand of foreigners. Medical records are private, the State has no right to them. This is a human right that is violated constantly in Iraq.

Even medical doctors have a problem with privacy. How can they treat patients while there are other patients waiting and listening in the same room? Do even they not understand that medical information is private, and that patients have the right to be treated without others knowing what is wrong with them?

I understand why guards in checkpoints want to check cars – it is their job to keep Kurdistan safe. But can’t they see the difference between a terrorist and a blond woman from abroad? Does the fact that one is not Kurdish automatically mean one is loaded with explosives, or may want to murder the leader? Is this just bad training, or is Kurdistan really packed with little copies of the former ruler?

Privacy is an expensive commodity in a country where people live on gossip. This goes for the media as well. Journalists in Kurdistan think too lightly about writing all kind of information about public figures. They should think before they write: what harm does the publication do, and is the news really worth that? Of course public figures are owned by the public, but that still means that there should be a very good reason to invade somebody’s privacy.

The problem is mentality and education. The government should protect its people, and teach them about privacy instead of violating it themselves. It should develop and implement laws to protect the privacy of its civilians. Kurds have just as much right to their own private lives as anyone in the West, where such rules and regulations do exist.

(Published in the Kurdish weekly paper Rudaw)

Wonen is (g)een recht

,,Twee alleenstaande mannen die een huis zoeken?'' De makelaar schudt zijn hoofd. ,, Niet in deze wijk. De buren zullen het niet accepteren. Verderop, langs de rondweg, daar kan het misschien.''

Jonge mannen die uit huis willen, treffen het slecht in Iraaks Koerdistan. Je hoort te trouwen, en met je bruid een woning te zoeken om daar kinderen te krijgen. Alleenstaande mannen zijn net als alleenstaande vrouwen verdacht. Waarom zou je alleen gaan wonen? Je blijft of thuis, of je trouwt, iets ertussen bestaat bijna niet. Iemand moet toch voor je zorgen?

Dat tijden ook in Koerdistan veranderen, wil er nog niet overal in. Jongemannen komen uit andere plaatsen voor werk, en zoeken huisvesting. Soms trekken ze dan maar in bij familie. Maar die is er niet altijd. De enige manier waarop het dan lukt, is als ze zeggen dat hun moeder er ook komt wonen. En dan moet zij zich wel af en toe laten zien ook.

Want als je alleen woont, dan zal je wel raar zijn. Of iets met terrorisme of prostitutie hebben. In zo'n geval is de kans groot dat buren samenspannen, en gezamenlijk een verzoek indienen bij de veiligheidspolitie (assaish) om je uit je huis te krijgen. Een verklaring van vijf buren dat ze je niet vertrouwen en niet verdragen, is voldoende.


Op een ander niveau wordt er ook niet ingespeeld op deze nieuwe markt. Er wordt gebouwd voor gezinnen. Kleine woningen zijn er nauwelijks. Dat heeft natuurlijk gevolgen voor de prijzen. Als je als beginner op de banenmarkt 400 dollar per maand verdient, is 500 dollar maand per huur natuurlijk niet op te brengen.

Ik heb twee van de ex-studenten van het IMCK sinds begin dit jaar onderdak geboden in het mediacentrum. Daarmee kregen ze de kans in Sulaymaniya werk te vinden. Maar het wordt tijd dat ze een eigen plek vinden en hun kamer ontruimen. Dat is dus makkelijker gezegd dan gedaan. Vooral ook omdat hun moeders in Bagdad wonen, en dus niet af en toe eens kunnen komen doen alsof ze hun zoons verzorgen.

Zelf heb ik het probleem niet, omdat ik een buitenlandse ben. Van ons weet men in Koerdistan dat we vreemd zijn. En ik woon in een duurdere buurt, waar men meer gewend is en waar meer buitenlanders wonen.

Maar hoe gaan mijn ex-studenten woonruimte vinden? Ik kan me moeilijk voordoen als hun moeder...

Goedbedoeld maar averechts

Het graan ligt al maanden hoog opgetast voor de oude, kapotgeschoten graansilo in Sulaymaniya. Sinds een paar weken liggen er doeken en zeilen overheen, en toen we vandaag de eerste echte zandstorm van de vroege herfst hadden, moest ik eraan denken. Graan met het fijne gele stofzand dat nu overal op auto's, straten, binnenplaatsen een gele laag heeft achtergelaten, lijkt me niet de juiste combinatie.


Dit jaar kende een goede graanoogst, maar het probleem is niet nieuw: het gaat het jaren zo. De graansilo's van Irak zijn kapot of te klein, of staan op de verkeerde plaatsen. De Iraakse overheid heeft besloten er de komende jaren metalen silo's voor in de plaats te gaan zetten.

De silo's zijn het einde van de lijn van een subsidiesysteem dat niet meer van deze tijd is. Iraakse boeren krijgen zaaigoed van de staat, en hun producten worden tegen een gegarandeerde prijs afgenomen door die staat. Dat stimuleert ze nauwelijks om iets extra te doen, of om het initiatief te nemen eens een ander gewas te verbouwen.

De subsidieregeling gaat behoorlijk ver. Er is een wet aangenomen die export van landbouwproducten uit de buurtlanden kan blokkeren. Onlangs is die toegepast om de meloenenoogst in Penjwin (op de grens met Iran) te beschermen. Die oogst is voldoende om een groot deel van Koerdistan de komende weken van meloenen te voorzien, en om de prijs acceptabel te houden worden goedkopere meloenen uit Iran niet toegelaten.

Een maatregel die boeren moet helpen, maar ze niet stimuleert. Want de Iraakse landbouw is ernstig toe aan modernisering. Nieuwe zaden, nieuwe methoden waardoor de productie fors kan worden opgevoerd - het komt er niet van omdat boeren hun inkomen toch wel krijgen. De producten uit de buurlanden zijn vaak goedkoper, omdat ze wel via moderne methoden zijn geteeld, waardoor de oogst en de inkomsten per vierkante kilometer groter zijn. Die ontwikkeling wordt in Irak tegengehouden door het bejaarde subsidiesysteem, dat boeren vooral afhankelijk maakt van de staat.

Het syteem dateert nog van de Baath partij, die de Irakezen inderdaad aan zich wilde binden. En dat gaat veel verder dan de landbouw. Daardoor is een verwachtingspatroon geschapen, waarbij mensen op de staat wachten. ,,De overheid doet niets voor ons'', hoor je hier vrijwel dagelijks van mensen die veel beter af zouden zijn als ze zelf initiatieven zouden nemen in plaats van te wachten op iets waarop ze menen recht te hebben.

Politiek en pers

,,Sardasht had geen banden met ons, en we hebben niets te maken met zijn moord'', heeft de radicale moslimgroep Ansar al-Islam deze week laten weten. Ze reageerde op de speciale onderzoekscommissie naar de achtergronden van de moord op Sardasht Osman, de jonge student/journalist die eerder dit jaar in Erbil was ontvoerd en daarna vermoord terug was gevonden in Mosoel. De commissie meldde de aanhouding van een lid van Ansar, dat bekend had Sardasht te hebben vermoord.

De moord op Sardasht houdt de gemoederen in Iraaks Koerdistan al maanden bezig. Beschuldigende vingers wijzen naar de veiligheidsdienst van de KDP, omdat Sardasht op het internet een stuk had geschreven over de familie van KDP-voorman Massoed Barzani. Er is massaal gedemonstreerd tegen deze aantasting van de persvrijheid.


Na de protesten is een onderzoekscommissie geïnstalleerd, waarvan de leden niet bekend zijn gemaakt. Die is nu met de beschuldiging gekomen dat Sardasht is vermoord vanwege zijn relatie met Ansar al Islam. Onzin, zegt de radicale groep met banden met Al-Qaida: ,,We hebben de plicht het bloed te vergieten van vijanden van God zoals de Amerikaanse troepen en hun agenten in KDP en PUK. God zal ons daarvoor bedanken. Maar we hebben Sardasht niet vermoord. Als we iemand vermoorden eisen we daar trots de verantwoordelijkheid voor op.''

Vreemd genoeg illustreert deze uitdagende bekendmaking de stemming in Koerdistan. De conclusie van de commissie is soms lacherig, maar meestal verontwaardigd en nog vaker boos van de hand gewezen. Sardashts broer, die in Erbil bij de veiligheidspolitie werkte, heeft ontslag genomen vanwege de belediging die de familie is aangedaan: de commissie impliceert immers dat Sardasht een terrorist was.

,,De commissie had beter met een conclusie kunnen komen dat er sprake was van eerwraak, als ze dan toch de zaak wil afdekken. Want Sardasht stond wel bekend als een womanizer, dus dat had misschien nog iemand willen geloven'', hoor ik om me heen.

De PUK, de coalitiepartij van de KDP in de huidige Koerdische regering, voelt zich uiterst ongemakkelijk onder de bekendmaking. ,,Het is slecht voor het imago van Kurdistan in het buitenland'', zei een bevriende PUKker tegen me. ,,Dit hoort niet te gebeuren in een democratie in ontwikkeling!''

Die gevoelens zijn er ook met betrekking tot het offensief dat de KDP heeft ingezet tegen de media, met een aantal rechtszaken waarin boetes worden geëist die als ze worden toegewezen, het einde kunnen betekenen van de paar onafhankelijke kranten in Koerdistan. De meeste zaken houden verband met de beschuldiging dat de Paristin, de geheime dienst van de KDP, achter de moord op Sardasht zit en dat Massoed Barzani er de opdracht voor heeft gegeven. Doelwit van de juridische acties zijn Lvin, Hawlati, Awene, Rega en Roshnama. De laatste, de krant van de nieuwe oppositiepartij Gorran, heeft zich de woede van de KDP op de hals gehaald door uitgebreid te berichten over de smokkel van olie vanuit Koerdistan naar Iran.

Cover van Lvin over de moord

De media in Koerdistan zijn lang niet feilloos, en checken hun berichten niet altijd even goed. Er zijn publicaties die zeker de journalistieke schoonheidsprijs niet verdienen, en journalisten gedragen zich lang niet altijd volgens de regels uit de gedragscodes. Maar de actie van de KDP herinnert menigeen aan het verleden toen de pers in Irak geheel gemuilkorfd was. Berichten dat er binnen de KDP wordt gewerkt aan het aanscherpen van de perswet, versterken die gevoelens.

De gebeurtenissen lijken PUK en Gorran nader tot elkaar te brengen. De leiders Jalal Talabani en Nawchirwan Mustafa hebben onlangs uitgebreid met elkaar gesproken. En verzoenende taal gesproken, die op lokaal niveau in Sulaymaniya veel gehoor vindt nu er een gemeenschappelijke vijand is. Het anti-mediabeleid van de KDP heeft als bijkomend en vast ongewenst gevolg dat er nieuwe politieke tegenstellingen ontstaan, met de moderniteit van de staat Koerdistan als inzet.

Hoera, de Ramadan is voorbij

door Jantine van Herwijnen

,,Snel, snel, we moeten nu gaan. Voor de gasten komen,”roept mijn collega terwijl ze nog even snel de bakken gevuld met eten voor familieleden in een plastic tas stopt. Het is Eid, het feest dat de Ramadan afsluit. Vier dagen lang staat voor de Irakezen alles in het teken van familie, buren en vrienden en van eten.

Na dertig dagen vasten, wat voor moslims betekent dat er tussen zonsopgang en zonsondergang niet gegeten en gedronken wordt, komen gedurende Eid in alle Koerdische huishoudens de traditionele Koerdische gerechten op tafel. Gastvrijheid is het sleutelwoord van de Koerden tijdens de feestdagen. De hele dag komen vrienden en familie op bezoek. De traditie schrijft voor dat je daarna ook bij hen langs gaat.

Die bezoeken zijn doorgaans allemaal ongeveer hetzelfde. Je komt een kleurijke gastenkamer binnen, waar vervolgens thee en zoetigheden geserveerd worden. Bij buren en verre familie blijf je een kwartiertje, naaste familieleden verwachten dat je blijft eten.

Eid is een drukke tijd voor de vrouwen, die tussen het koken en opruimen door ook nog moeten proberen zoveel mogelijk aandacht aan de gasten te schenken. Mijn collega neemt mij in vertrouwen: ,,De hele dag door mensen over de vloer, je wordt er doodmoe van. “ En begripvol gaan we snel met haar mee naar buiten om de gasten voor te zijn die zich via een niet beantwoord telefoontje hebben aangekondigd.

De eerste dag van Eid is het stil op straat. De meeste winkels zijn gesloten hoewel de drankwinkels hun deuren wijd hebben opengegooid. Er mag weer alcohol gedronken worden in Sulaymaniya. Tijdens de Ramadan gold er in de meest progressieve stad van Irak een verbod op de verkoop van drank.

De andere drie feestdagen komt de stad, na een maand van stilte, weer tot leven. Restaurants zitten weer vol, de vrouwen hebben hun sierlijke, traditionele jurken aangetrokken. Vanwege de grote toestroom van toeristen uit het zuiden van Irak worden alle restaurant- en hoteleigenaren via de TV verzocht gedurende Eid hun zaak weer te openen. Veel toeristen zijn naar Sulaymaniya gekomen omdat is aangekondigd dat het de koelste plek van het land is. Het kwik zou ‘s nachts tot 13 graden kunnen dalen. Zeer aantrekkelijk voor de zuiderlingen, die nog steeds te maken hebben met temperaturen van boven de 45 graden in combinatie met tekort aan elektriciteit.

De straten zijn vol auto’s en lachende mensen, toeristen en Slimani's. Overal hoor je Eid Mubarak en Jazhnt Perozbet, de felicitatie met het einde van Ramadan. Iedereen is blij dat het is afgelopen en dat de vrije, gezellige sfeer waar Sulaymaniya zo om bekent staat, weer terug is.

Jantine van Herwijnen is operations manager bij het IMCK

Drooglegging tijdens ramadan

Sulaymaniya is drooggelegd deze ramadan. Een vreemd verschijnsel in de stad die bekend staat als de meeste open en meeste rebelse van Iraaks Koerdistan. Maar er is vrijwel geen restaurant te vinden dat alcohol schenkt (en ik heb gezocht) en de drankwinkels zijn dicht.

Het is raar in een stad waar mannen samen de bergen intrekken of langs de weg gaan zitten met een fles en een gesprek, en waar ze elkaar in de tuinen van clubs en restaurants ontmoeten om de koelte van de avond te vieren met een glas en een hapje. Want drinken is hier iets voor mannen - en die houden van sterke drank in grote hoeveelheden. Wat zouden ze doen, vraag ik me af, na de iftar thuis? TV kijken, zal het antwoord zijn, want die heeft speciaal voor deze saaie avonden veel soaps gemaakt en ingekocht.

Verbazend is de tegenstelling met het meer conservatieve Erbil. In de christelijke voorstad Ainkawa zijn de vele drankwinkels gewoon open, en serveren de restaurants arak, whisky, bier en wijn alsof het geen ramadan is.

,,Het is pure politiek'', zegt een goede vriend van me. Hij herinnert me eraan hoe vorig jaar halverwege de ramadan opeens alle drank uit Sulaymaniya verdween. ,,Dat gebeurde toen de nieuwe oppositie, Gorran, de islamitische partijen steunde in hun klacht over drank tijdens de ramadan.''


Waardoor de PUK, de tweede grootste partij in Koerdistan die in Sulaymaniya nog net een kleine meerderheid heeft, dit jaar niet anders kon dan het ingezette beleid voortzetten, wilde ze niet onislamitisch lijken.
Gorran heeft spijt van dat besluit van vorig jaar, dat vooral bedoeld was om de PUK een hak te zetten. Na de verkiezingsoverwinning (in een klap 25 zetels) was de partij tegen alles wat de PUK deed, inmiddels is ze bijgedraaid en overweegt ze per onderwerp of het wellicht toch zinnig is om het te steunen.

Voor de hoge omes in de PUK heeft de drooglegging vermoedelijk niet heel veel gevolgen; die kunnen nog wel terecht in het restaurant van het duurste hotel in de stad, het Palace. Maar elders krijg je als gast te horen dat 'de veiligheidspolitie controleert of er geen drank wordt geschonken'.

De drooglegging heeft grote gevolgen voor de horeca. Gisteravond hadden mijn dinerpartner en ik bijna een hele restauranttuin voor ons alleen. En de restaurants die wel wat gasten trekken, moeten behoorlijk aan inkomsten inboeten nu die alleen nog water en cola drinken. In Nederland zou dit een groot onderwerp zijn in de media. Hier hoor je er niemand over. De pers schrijft er niet over, en niemand protesteert (behalve wij buitenlanders en onze Koerdische vrienden), ook de horeca niet.

Mijn vrienden in Sulaymaniya en ik hebben al een plannetje gemaakt voor de ramadan van volgend jaar. Dan verklaren we gewoon een stukje van de stad tot christelijke enclave. De Slimani's zullen het zich toch niet laten gebeuren dat Erbil ergens beter in is dan zij..?