Veilig Koerdistan voor allen

Het kleine parkje naast de bibliotheek in Sulaymaniya is volgelopen met (vooral) mannen. Achter een klein spreekgestoelte hangen twee foto's: van de journalisten Soran Mama Hama en Sardasht Othman. Beide zijn ze vermoord; de eerste vandaag twee jaar geleden, de ander ruim twee maanden geleden.

foto Sbeiy.com

Soran beschreef het verband tussen prostitutie en politiek in Kirkoek, Sardasht schreef aanvallen op de Koerdische machthebbers. De een werd buiten zijn woning in Kirkoek neergeschoten, de ander op klaarlichte dag in Erbil ontvoerd en kort daarna vermoord teruggevonden buiten de stad. In beide gevallen is er geen dader gevonden, in beide gevallen wordt de veiligheidsdienst van de grootste partij in Koerdistan verantwoordelijk gesteld.

De martelaren van de pen, worden ze genoemd in de toespraken die gehouden worden om de tweede verjaardag van Sorans moord te herdenken. Toespraken waarin de journalisten worden neergezet als slachtoffers, en de overheid als daders.

Soran had kort voor de moord een workshop gedaan bij het IMCK in Sulaymaniya. Hij had het idee voor zijn artikel met de trainer besproken. De moord schokte me daarom nog meer dan anders het geval zou zijn geweest. Kort daarna werd fotograaf en goede vriend Yahya Barzinji in Kirkoek bij een demonstratie door een meute belaagd en in elkaar geslagen. Juli 2008 was een slechte maand.

foto Awene

Sindsdien is er herhaaldelijk sprake geweest van bedreigingen en geweld jegens journalisten. Ik herinner me een bijeenkomst die ik vorig jaar bij het IMCK had belegd, waarbij een jonge journalist van de onafhankelijke krant Awene vertelde hoe hij bedreigd werd nadat hij de pedofiele handelingen van de politiechef had onthuld. In het parkje komt hij naar me toe. Weet ik dat nog? Natuurlijk, zijn verhaal heeft veel indruk gemaakt. Nou, de politiechef is ontslagen en daarna naar Turkije gevlucht om vervolging te ontlopen. Inmiddels is hij terug en zijn de telefoontjes en smsjes weer begonnen. En niemand die er iets tegen lijkt te kunnen doen; de man geniet de bescherming van een van de hoogste leiders in de tweede partij in Kurdistan.

,,Laten we nou eens ophouden met zwarte pieten'', heb ik het gezelschap in dat snikhete parkje kort daarvoor voorgehouden. ,,Laten we kijken hoe we dit soort dingen kunnen voorkomen. Hoe we Koerdistan veilig kunnen maken voor iedereen, ook voor journalisten.'' Ik heb hoofdredacteuren, politiechefs en politieke leiders opgeroepen rond de tafel te gaan zitten om daaraan te werken.

Een jonge journalist voor een oppositiekrant vraagt me later wat ik van de overheid vind. Ik weet dat hij een aanval wil horen. Ik wijs hem op de achterstand die Koerdistan moet inhalen, na 30 jaar dictatuur, na vele jaren van isolement. Democratie komt niet zomaar, daar moet je hard voor werken. En niet in een slachtofferrol gaan zitten, zoals de meeste sprekers van deze middag. Slachtoffers brengen immers geen verandering.