Bloedziekte rukt op in Irak

Het was een bericht op AK News dat mijn aandacht trok. Het aantal kinderen met de erfelijke en chronische bloedziekte Thalassemia is sinds de jaren negentig enorm gestegen in Iraaks Koerdistan, van 80 naar 645 gevallen. Waardoor, vraag ik me af, is er een relatie met de oorlogen, met de chemicalien, met de met uranium verharde bommen?

Dokter Raji Dawood van het Thalassemia Centrum in Duhok wil me graag te woord staan. Het centrum laat zich vinden tussen andere gezondheidscentra en nabij het Azadi ziekenhuis in Duhok. Na vier jaar is het te klein geworden; met Japanse steun wordt er hard gewerkt aan een tweede verdieping.

Thalassemia is een erfelijke bloedarmoede waarbij te weinig rode bloedlichaampjes worden aangemaakt. Wie deze ernstige chronische bloedarmoede heeft, overleeft alleen op bloedtransfusies. Wereldwijd is een op de 15 mensen drager van de ziekte. Dragers worden niet ziek, maar als twee dragers kinderen krijgen, is de kans een op vier dat ze een ziek kind krijgen. Het is een ziekte die vooral in het Middellandse Zeegebied veel voorkomt.


,,We hebben hier meer gevallen dan in de rest van Koerdistan'', vertelt dokter Raji in zijn werkkamer met een bord vol uitleg over de ziekte. Waarom dat precies is weet hij niet, behalve dan dat zich vanwege de veiligheid ook patienten uit het naburige Mosoel en elders in Irak melden. Het kan ook te maken hebben met het feit dat in het naburige Acre malaria voorkwam; er is een relatie tussen de bloedziekte en malaria. Echt onderzoek naar de oorzaken van het hoge cijfer is er niet gedaan, zegt Raji. ,,Maar feit is dat het in Basra ook meer voorkomt, en daar is er een relatie met de radioactiviteit van de uranium in de Amerikaanse bommen.''

Over de oorzaak van het hoge cijfer is dus niets te zeggen dat echt hout snijdt. Belangrijker dan een zoektocht naar de oorzaken is voor Raji het feit dat hij niet alle behandelmethodes kan toepassen die hij tijdens studie in Italië heeft gezien. Beenmergtransplantaties zijn in Duhok niet mogelijk. Behandeld kan er alleen worden door bloed te verversen.

,,Daarom is preventie belangrijk. We onderzoeken of echtparen dragers zijn. Op het moment hebben we tachtig paren waarvan zowel man als vrouw drager is.'' De kans dat zij een ziek kind krijgen, is dus behoorlijk. ,,Ik praat met ze. Houd ze voor dat als ze getrouwd willen blijven en kinderen willen krijgen, ze zich moeten laten screnen.''

Als bij onderzoek in de negende week van de zwangerschap blijkt dat het kind de ziekte heeft, raadt de dokter een abortus aan. Dat kan, volgens de islam, legt hij uit, maar de periode waarin is te beperkt. ,,Ik heb er dikke boeken op nageslagen. Abortus mag tot het einde van de derde maand, maar dan kunnen we de ziekte nog niet vaststellen. Ik vraag de geestelijken om een fatwa om het na de derde maand toe te staan.''

Hoe nodig dat is, blijkt wel als hij vertelt dat maar twee van de tien echtparen waarbij de kwestie speelt, besloten hebben tot een abortus. ,,Daar speelt religie vrijwel zeker een rol.''

Religie speelt een belangrijke rol in Irak, en dan religie van het strenge type dat vasthoudt aan regels zelfs al geeft het geloof zelf ontheffingsmogelijkheden - zoals uitzondering van de vasten tijdens ramadan voor hen die reizen, of ziek zijn. Dan is zoiets omstredens als een abortus al helemaal geen optie. Een kind is door God gegeven, ook een ziek kind.

Dokter Raji geeft de moed niet op. Hij wil voorlichting op de middelbare school en op de universiteit. En hij zet zijn pogingen om de islamitische autoriteiten te overtuigen voort. Een fatwa moet helpen om de ziekte terug te dringen. En dat is des te meer noodzakelijk nu er zo'n toename is.